Działanie anaboliczne polega na wzmożeniu biosyntezy białek, co prowadzi do zwiększenia masy mięśniowej. Łączy się to z zatrzymywaniem azotu, wapnia i wody. Preparaty anaboliczne wywierają pobudzający wpływ na komórki kościotwórcze, zwiększają zrąb organiczny kości oraz pobudzają erytropoezę szpiku kostnego. Ich stosowanie zwiększa nie tylko masę mięśniową, ale również poprawia łaknienie i zwiększa ogólną wydolność psychiczną.
Te atrakcyjne efekty działania leków anabolicznych powodują, że wykorzystywane są one w sposób niekontrolowany przez atletów i innych sportowców bez wskazań do leczenia androgenami i bez deficytu andro- genowego. Ryzyko pojawienia się objawów niepożądanych, zwłaszcza w zakresie czynności wątroby i ryzyko raka wątroby jest w tych przypadkach bardzo wysokie. Dopiero niedawno leki z tej grupy zaliczono do środków dopingowych i słusznie prowadzona jest walka o zakaz ich stosowania.
Leki anaboliczne mogą być lekami z wyboru w leczeniu niedokrwistości aplastycznej. Kwalifikuje się przypadki z obecnością elementów hemopoezy szpiku. Zalecane są preparaty, takie jak oksymetolon, fluo- ksymesteron, fenylopropionian nandrolonu (tab. 17, 19).
Anaboliczne działanie androgenów jest wykorzystywane w leczeniu raka sutka w okresie odległych przerzutów do kości oraz przy zaniku kości w okresie pomenopauzalnym.
PREPARATY ANDROGENÓW W ZABURZENIACH CZYNNOŚCI UKŁADU ROZRODCZEGO U KOBIET
Mimo braku podstaw fizjologicznych, przez wiele lat stosowano androgeny u kobiet w leczeniu zaburzeń regularności krwawienia miesiączkowego, leczeniu oziębłości płciowej, bolesnym miesiączkowaniu, zespole napięcia przedmiesiączkowego i zaburzeniach okresu przekwitania.
Zastrzeżenia do tego typu postępowania wynikają głównie z łatwości wywołania objawów maskulinizacji poandrogenowej, a przy długotrwałym stosowaniu androgeny mogą przyspieszać zmiany miażdżycowe. Poza wywołaniem niekiedy trwałych, zmian regulacji wydzielania gonadotropin, androgeny nie są bardziej szkodliwe od innych pozornie fizjologicznych leków steroidowych, jak estrogeny i progestageny.
Pozostało na rynku kilka preparatów dających dobre wyniki w leczeniu zaniku kostnego po przekwitaniu. Są nimi: Mestrol K w tabletkach zawierających 1 mg dienestrolu i 1 mg metylotestosteronu, Klimaren zawierający 2,5 mg benzoesanu estradiolu i 50 mg izomaślanu testosteronu w 1 ampułce. Preparat Femandren zawiera etynyloestradiol i metylo- testosteron (tabletki). Preparaty te hamują również występowanie dolegliwości przekwitaniowych związanych z zaburzeniami naczynioruchowy- mi. Najbardziej polecany jest Klimaren, który nie zawiera toksycznego 17a-metylotestosteronu. Preparat działa długo i można go stosować we wstrzyknięciach: 1 ampułka co 30 dni.
